ගියවර ලිපියෙන් අපි සොයා බැලුවේනූතන විද්යාත්මක ක්රමයයි. අද ලිපිය ලියන්නට කලින් මා කිව යුතුයි මම කිසිවිටකත් නූතන විද්යාව මගින් සොයාගත් සියල්ල අසත්යයැයි නොකියමි. එම ක්රමය තුලින් නිවැරදි නිගමනයන්ට ද එළැඹ ඇත. එසේම එළැඹිය හැක. පසුව උදාහරණයකින් සලකා බලමු.
බෞද්ධ ක්රමයනම් පරික්ෂණ මගින් නීරීක්ෂණය කොට ප්රත්යක්ෂ කරගැනීම සිදුවේ. එහි දී නිරීක්ෂණයන්ම ප්රත්යක්ෂය වෙයි. තව ද ඒ සදහා පන්චේන්ද්රියට අමතරව මනස දියුණු කිරීමෙන් ලබා ගන්නා අධිමානසික බලයන්ද භාවිතා වේ. එනම් දිවඇස දිවකන, විවිධ ඥාන ආදියයි.
පලමුව ප්රත්යක්ෂ යන්නෙ හි අදහස සලකමු. අපි අහල තියෙනවා දේශිය වෛද්ය විද්යාවේ දී අත්දුටුවයි ප්රත්යක්ෂයි කියා සදහන් වෙනවා. එයින් අදහස් වන්නේ මෙම ඖෂධය භාවිතයෙන් තමා රෝගය සුවපත් කරගෙන ඇති බව හෝ එසේම අන් අය සුවපත් වී ඇති බවද තමා අත් දැක හා අත් විද ඇති බවයි. නමුත් එයින් කියැවෙන්නේ නෑ ,මෙය රසායනාගාර පරික්ෂණ වලින් මෙහි සංඝඨක රෝග සහිත ශරීර කොටස් හා ප්රතික්රියා කර රෝගය සුව වන බවට සහතික කල බවක්. ඒ නිසා තමයි එය පාරම්පරිකව පැවත එන වෙදකමක් වන්නේ. එනම් එයින් ලක්ෂ සංඛ්යාත පිරිස් සුවය ලබා ඇති බව ප්රත්යක්ෂයි.
නැවතත් අපි මාතෘකාවට එමු. බුදු දහම ද ප්රත්යක්ෂ ධර්මයකි. එහි කිසි විටකත් මෙ මේ හේතු නිසා මේ මාර්ගයෙන් නිවනට ලගා විය හැකි බව නිගමනය නොකෙරේ. මේ පාරෙන් ගිය විට නිවනට යා හැකි බව මා අත් දැකීමෙන් හා අත් විදීමෙන් දනිමි. එනිසා ඔබත් මේ මාර්ගයෙන් එන්න යැයි වදාරනු ලැබේ.
දැන් කොහොම ද ගුරුත්වාකර්ෂණය මේ ක්රමයෙන් හොයා ගන්නේ? ඇත්තටම මේ ක්රමයෙන් ඒක හෝයා ගන්න බෑ. නමුත් අපිට ප්රත්යක්ෂ වශයෙන් කියන්න පුලුවන් ස්කන්ධයන් බිමට වැටීම නම් වු ධර්මතාවයක් ලොකයේ පවති කියලා. හැබැයි අපිට කිසිසේත්ම ගුරුත්වාකර්ෂණය නැත යන්න ද පැවසිය නොහැක. අපගේ ඉන්ද්රිය ගෝචර නොවූ පමණින් යමක් නැත යන්න කීම මිත්යා දෘෂ්ඨියකි.
දැන් මං උදාහරණයකින් මේ ක්රම දෙක දක්වන්නම්. තුවාල වූ විට වේදනාව දැනේ ද යන්න නූතන විද්යාවෙන් සොයනු ලබන්නේ පුද්ගලයින් දෙදෙනකු ගෙන දෙදෙනාම සමාන තත්ව යටතේ තබා එක් අයකුට තුවාල කිරීමෙනි. එවිට ඔහුගේ ඉරියව් අනුව හා ප්රතිචාර අනුව අපට නිගමනය කල හැකි තුවාල වීමෙන් වේදනාව දැනේ කියලා.
බෞද්ධ ක්රමය නම් තමා තුවාල කර ගැනීමෙන් වේදනාව අත් විදීමෙන් හෙවත් ප්රත්යක්ෂ වශයෙන්ම එය අවබෝධ කිරීමයි. නමුත් මේ ආකාරයෙන් අපට සියල්ල දත නොහැක. ඒ නිසා ප්රත්යක්ෂ වශයෙන් අවබෝධ කල කෙනෙක්ගෙන් දත යුත්තේ වෛද්යවරයා විශ්වාස කොට බෙහෙත් ගන්නා සේය. එහිදි ඔහු බොරු නොකියන බව ද ප්රත්යක්ෂ කොට ගැනීම වඩාත් යෝග්යය.